Η Τοπική Αυτοδιοίκηση Τα Σκουπίδια και οι Πράσινες Μπίζνες.
Ένα σημαντικό κομμάτι της νέας στρατηγικής του κεφαλαίου για το ξεπέρασμα της καπιταλιστικής κρίσης είναι οι υποτιθέμενες «πράσινες επενδύσεις». Σημαντικό κομμάτι των κρατικών επιδοτήσεων στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης αφορά “αναβαθμίσεις” κρατικών και δημοτικών κτιρίων, αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων, «εναλλακτικές» πηγές ενέργειας αλλά και ιδιωτικοποίηση σειράς κρατικών και αυτοδιοίκητων δραστηριοτήτων. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν συμβόλαια 1,5 δις ευρώ περίπου για τη διαχείριση των σκουπιδιών που βρίσκονται στο τραπέζι αυτή τη στιγμή. Τα χρήματα αυτά προορίζονται να χρηματοδοτήσουν επεκτάσεις των υφιστάμενων ΧΥΤΑ και την ίδρυση εργοστασίων καύσης σκουπιδιών. Οι βασικοί φορείς υλοποίησης είναι οι περιφέρειες μέσω των οποίων τα χρήματα θα καταλήξουν στις τσέπες των μεγαλοκαρχαριών. Είναι μέρος των 7,5 δις ευρώ (από τα 32 δις που υποτίθεται ότι θα καταλήξουν στη χώρα στο πλαίσιο του ταμείου ανάκαμψης) που θα υποστηρίξουν τις «πράσινες επενδύσεις» σύμφωνα με το σχέδιο κατανομής των κονδυλίων του «Ταμείου Ανάκαμψης» που έχει επεξεργαστεί η κυβέρνηση.
Το πρόβλημα με το όλο εγχείρημα βρίσκεται στη λέξη «επενδύσεις». Με άλλα λόγια κριτήριο για την επιλογή και υλοποίηση αυτών των δραστηριοτήτων δεν είναι το περιβάλλον η ποιότητα ζωής και η δημόσια υγεία αλλά το κέρδος. Αυτό έχει γίνει περισσότερο από σαφές από καιρό. Στο συνέδριο του Νταβός με θέμα τη κλιματική αλλαγή πριν από δύο χρόνια οι σύνεδροι συμφώνησαν ότι το πρόβλημα της προστασίας του περιβάλλοντος αποσκοπεί στο να αποτρέψει περιβαντολογικές ή και υγειονομικές καταστροφές από το να αποτελέσουν τροχοπέδη στη καπιταλιστική μεγέθυνση και κερδοφορία στο μέλλον. Κοντολογίς, αντί να προστατεύσουμε την κοινωνία από τις συνέπειες της καπιταλιστικής μεγέθυνσης στο περιβάλλον το σύστημα επιδιώκει να προστατέψει το κέρδος από τις συνέπειες περιβαντολογικών και υγειονομικών καταστροφών. Σε αυτή τη λογική εντάσσονται οι ΣΔΙΤ για τη διαχείριση των σκουπιδιών και ανοησίες όπως το «ευρωπαϊκό πιστοποιητικό» εμβολιασμού για τον COVID. Μέτρα που δεν περιόρισαν τη περιβαντολογική υποβάθμιση αλλά ούτε και την υγειονομική κρίση. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και οι πολιτικές της «κυκλικής οικονομίας» που προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση και αποσκοπούν στο να τροφοδοτήσουν τις επιχειρήσεις με φθηνές πρώτες ύλες στο όνομα της «ανακύκλωσης» των υλικών.
Στην τοπική αυτοδιοίκηση αυτές οι πολιτικές αφορούν κυρίως την ιδιωτικοποίηση δραστηριοτήτων των δήμων. Σε αυτό το πλαίσιο η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ο βασικότερος τομέας. Όλοι θυμόμαστε τα γεγονότα της Κερατέας πριν από δέκα χρόνια και τους αγώνες των κατοίκων απέναντι στα συμφέροντα του Μπόμπολα (άλλοι λένε του Λάτση) για εγκατάσταση ΧΥΤΑ στην περιοχή. Όλοι έχουμε παρακολουθήσει τις κινητοποιήσεις των κατοίκων της Μαγνησίας για να σταματήσει η τοξική καύση σκουπιδιών στο εργοστάσιο της ΑΓΕΤ που σφραγίσθηκε από την τραγική απώλεια του συντρόφους μας Βασίλη Μάγγου.
Η λογική κυβέρνησης και ΕΕ έχει στήσει ένα μηχανισμό ώστε οι πολιτικές που προωθεί το κεφάλαιο να φαντάζουν ως η μοναδική λύση. Συγκεκριμένα, η Περιφέρεια είναι ο αποκλειστικός υπεύθυνος για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Οι δήμοι περιορίζονται στην υλοποίηση κάποιων πλάνων ανακύκλωσης, στη πραγματικότητα ψευτοανακύκλωσης και μαζί με τους ρακοσυλλέκτες γίνονται οι προμηθευτές των πολυεθνικών σε υλικά στο πλαίσιο της «κυκλικής οικονομίας». Η κεντρική κρατική εξουσία δεν έχει κανένα ρόλο σε αυτό. Ο λόγος δεν είναι μόνο η απαλλαγή των πολιτικάντηδων από το κόστος του τόπου εγκατάστασης του επόμενου ΧΥΤΑ, ή ακόμη και σε εγκληματικές πολιτικές καύσης των υλικών στη Χαλυβουργική όπως συζητιέται, γιατί αυτές είναι οι σχεδόν αποκλειστικές μορφές διαχείρισης των απορριμμάτων για την ΕΕ. Στόχος είναι η απουσία του κράτους να δημιουργήσει το χώρο για την κυριαρχία των ιδιωτών. Το ζήτημα είναι πολύ σοβαρό. Έχει μεγάλη σημασία για το σύστημα της διαπλοκής να κρατάει την πόρτα των ΧΥΤΑ όπως συμβαίνει σήμερα με τη Φυλή. Είναι μοχλός εκβιασμού όλης της κοινωνίας.
Αυτό θα πρέπει να είναι το αφετηριακό σημείο της παρέμβασής μας στη διαχείριση των απορριμμάτων. Το κράτος και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι ο «αγοραστής» των σκουπιδιών. Στο κάτω-κάτω αυτοί είναι που πραγματοποιούν κέρδη και εισπράττουν φόρους από τις δραστηριότητες που παράγουν σκουπίδια και πρέπει να πληρώσουν για τη διαχείρισή τους. Είναι ένα πεδίο που μπορούν να γίνουν πολλά από οικιακούς αντιδραστήρες σε σπίτια ενεργειακά περιθωριοποιημένων νοικοκυριών, την υποχρεωτική ανακύκλωση από τις επιχειρήσεις όλων των υλικών (ψυγείων, αυτοκινήτων και οικιακών συσκευών) ή τις βιοτεχνίες αντικειμένων από ανακυκλωμένα υλικά (αξιοποιώντας τη τεχνολογία των 3D εκτυπωτών) σε μορφές συνεταιριστικής οικονομίας στο πρότυπο της δραστηριότητας της ΒΙΟΜΕ στο κλάδο των απορρυπαντικών. Όμως όλα αυτά είναι θεωρίες αν δεν κλείσει εδώ και τώρα το έκτρωμα της Φυλής ο μοναδικός ενεργός τόπος ταφής απορριμμάτων μέσα σε αστικό ιστό σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Με άλλα λόγια απαιτούμε ένα συνολικό πρόγραμμα διαχείρισης απορριμμάτων που θα ανήκει αποκλειστικά στο κράτος την αυτοδιοίκηση και θα βρίσκεται κάτω από των έλεγχο των εργαζομένων στους ΟΤΑ. Δηλαδή, το θέμα δεν είναι που θα γίνει το επόμενο ΧΥΤΑ. Θα πρέπει να υπάρξει ένα πλήρες πρόγραμμα διαχείρισης. Αυτό αφορά εργοστάσια επεξεργασίας και αλλαγής της χημικής σύνθεσης των απορριμμάτων ώστε να περιορίζεται η περιβαντολογική επίπτωση της ταφής. Εργοστάσια ανακύκλωσης υλικών και ενέργειας, εργοστάσια περιορισμού του όγκου των απορριμμάτων και ελαχιστοποίηση της σπατάλης και υποβάθμισης φυσικών πόρων. Μελέτες έχουν δείξει ότι αυτές οι τεχνικές μπορούν να περιορίσουν τον όγκο των απορριμμάτων τόσο δραστικά ώστε με συμπληρωματική χρήση τεχνολογιών «κομποστοποίησης» των απορριμμάτων να μη χρειάζεται ούτε καύση ούτε θάψιμο των σκουπιδιών.
Με αυτά ερχόμαστε στο ζουμί του πλάνου τα λεφτά. Γενικά η τεχνολογία διαχείρισης απορριμμάτων δεν είναι φθηνή. Κοστολογείται γύρω στα 130 ευρώ το τόνο. Δηλαδή για την Αττική μιλάμε για 600 εκ ευρώ το χρόνο αν μιλάμε σοβαρά. Τα χρήματα αυτά όμως ξοδεύονται σήμερα για τη χρηματοδότηση του εγκλήματος του ΧΥΤΑ Φυλής. Αυτό που πρέπει να εξασφαλιστεί είναι τα χρήματα να βρίσκονται στη διαχείριση του κράτους και της περιφέρειας και να προέλθουν από τον κρατικό προϋπολογισμό, τις επιχειρήσεις και τους Δήμους. Δεν είναι δυνατόν οι κάτοικοι να αποτελούν τη μοναδική πηγή χρηματοδότησης αυτών των προγραμμάτων. Η εφαρμογή ενός πλήρους σχεδίου κράτους και αυτοδιοίκησης απαιτεί τουλάχιστον την χρηματοδότηση των υποδομών από τον προϋπολογισμό (κατά 50%) και του υπόλοιπου 50% από επιχειρήσεις και δήμους. Αν πρόκειται λοιπόν να εφαρμοστούν αυτά που λένε για το ταμείο ανάκαμψης είναι προτιμότερο τα χρήματα να χρησιμοποιηθούν για μια ουσιαστική αναβάθμιση του περιβάλλοντος από το να τα φάνε οι ΣΔΙΤ με τους διάφορους διαπλεκόμενους μεγαλοκαρχαρίες που τελικά θα οδηγήσουν στα Οργουελικά σενάρια καύσης των σκουπιδιών που προωθεί η ΕΕ.
Άποψή μας είναι ότι πρέπει να στριμώξουμε τις συστημικές παρατάξεις σε αυτή τη διαδικασία. Δεν πρέπει να φοβηθούμε τις μεταβατικές προτάσεις. Άλλωστε το ιδιωτικοοικονομικό πλαίσιο της ΕΕ δεν μπορεί να αντέξει σε καμία πρόταση που ενδιαφέρεται στο ελάχιστο για τα συμφέροντα της κοινωνίας. Εξαντλείται στο πώς θα υπάρξουν Δήμοι χωματερές. την επιβάρυνση των κατοίκων ανά τόνο σκουπιδιών επιβαρύνοντας έτσι δυσανάλογα τους κατοίκους στις εργατογειτονιές και φυσικά πώς θα κονομήσουν οι ιδιωτικές εταιρείες που θα αναλάβουν τη διαχείριση. Σε αυτό το πλαίσιο να απαιτήσουμε άμεσα κρατικά λεφτά για υποδομές διαχείρισης και η πλήρης διαχείριση να περάσει στους δήμους. Θα χρειασθούν προσλήψεις προσωπικού στους ΟΤΑ ξεκινώντας από τη μονιμοποίηση των συμβασιούχων. Αυτοί είναι οι εργαζόμενοι που λείπουν και όχι οι κάθε λογής/ ειδικότητας μπάτσοι που θεσμοθετούνται σωρηδόν. Είναι κάποιοι απλοί άξονες συσπείρωσης και μετωπικής δράσης πρώτα - πρώτα με τους εργαζόμενους στους ΟΤΑ, τους κατοίκους των Δήμων και πρώτα - πρώτα της Φυλής και αλλά και με αριστερές δυνάμεις στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια. Με αυτή τη λογική μπορούμε να καταλήξουμε σε άμεσο πρόγραμμα δράσης.
